انواع ورق استیل ضدزنگ کدامند و هر کدام چه ویژگی‌هایی دارند

فروش و استفاده از ورق استیل ضدزنگ (Stainless Steel) در ایران بسیار رایج است و انواع مختلفی از آن بر اساس استانداردهای بین‌المللی (عمدتاً **ASTM** و **DIN**) و همچنین استاندارد ملی ایران (**ISIRI**) تولید و عرضه می‌شود.

در ایران، ورق‌های استیل عمدتاً بر اساس **ساختار متالورژیکی** و **درصد آلیاژ** به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند. در ادامه انواع پرکاربرد و ویژگی‌های هر کدام را بررسی می‌کنیم:

---

### ۱. ورق استیل ۳۰۴ (Grades 304 / 304L)
این نوع، **پرکاربردترین** ورق استیل در ایران است که به "استیل بگیر" یا "نگیر" نیز معروف است (چون خاصیت مغناطیسی ندارد).

* **ترکیب شیمیایی:** شامل ۱۸٪ کروم و ۸٪ نیکل (۱۸-۸).
* **ویژگی‌ها:**
* مقاومت بسیار خوب در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی در محیط‌های عادی و مرطوب.
* قابلیت جوش‌کاری و شکل‌دهی عالی.
* قیمت مناسب‌تر نسبت به انواع دیگر.
* **کاربرد در ایران:** ساخت مخازن آب و مواد غذایی، تجهیزات آشپزخانه صنعتی، نمای ساختمان (در محیط‌های غیرصنعتی)، لوله‌کشی و ساخت ماشین‌آلات.

### ۲. ورق استیل ۳۱۶ (Grades 316 / 316L)
این نوع به عنوان "استیل صنعتی" شناخته می‌شود و مقاومت شیمیایی بالاتری دارد.

* **ترکیب شیمیایی:** شامل ۱۸٪ کروم، ۱۰٪ نیکل و **۲٪ مولیبدن**.
* **ویژگی‌ها:**
* مقاومت فوق‌العاده بالا در برابر اسیدها و کلریدها (محیط‌های خورنده).
* مقاومت بهتر در برابر اکسیداسیون در دمای بالا.
* **کاربرد در ایران:** صنایع پتروشیمی و نفت، صنایع غذایی اسیدی (مثل کارخانه‌های تولید کنسانتره، سس و ترشیجات)، صنایع دارویی، ساخت تجهیزات دریایی و کشتی‌سازی.

### ۳. ورق استیل ۴۳۰ (Grades 430)
این نوع جزو استیل‌های فریتی است و در دسته استیل‌های "بگیر" (مغناطیسی) قرار می‌گیرد.

* **ترکیب شیمیایی:** تنها شامل کروم (حدود ۱۷٪) و بدون نیکل.
* **ویژگی‌ها:**
* قیمت ارزان‌تر نسبت به ۳۰۴ و ۳۱۶ (به دلیل نبود نیکل).
* خاصیت مغناطیسی دارد.
* مقاومت در برابر خوردگی کمتری نسبت به ۳۰۴ دارد و در محیط‌های مرطوب ممکن است دچار زنگ‌زدگی سطحی شود.
* **کاربرد در ایران:** ساخت لوازم خانگی (یخچال، ماشین لباسشویی، اجاق گاز)، تزئینات داخلی ساختمان، صنایع خودروسازی و ساخت مبلمان شهری.

### ۴. ورق استیل ۲۰۱ (Grades 201)
این نوع استیل، نیکل کمی دارد و برای جایگزینی استیل ۳۰۴ در برخی مصارف عمومی استفاده می‌شود.

* **ویژگی‌ها:**
* استحکام مکانیکی بالا.
* مقاومت در برابر خوردگی کمتر از ۳۰۴ (در بلندمدت ممکن است لکه‌های زنگ‌زدگی ایجاد شود).
* قیمت بسیار ارزان‌تر.
* **کاربرد در ایران:** ساخت میز و صندلی رستوران، وسایل ورزشی، ساختمان‌سازی (برای کارهایی که در معرض خورندگی شدید نیستند).

### ۵. ورق استیل ۳۲۱ (Grades 321)
این نوع یک استیل آستنیتی تیتانیوم‌دار است.

* **ویژگی‌ها:**
* مقاومت عالی در برابر خزش (Creep) در دماهای بسیار بالا (حدود ۸۰۰ تا ۹۰۰ درجه سانتی‌گراد).
* **کاربرد در ایران:** ساخت مبدل‌های حرارتی، بویلرها و لوله‌های صنایع نفت و گاز که در معرض دمای بالا هستند.

---

### نکات مهم در خرید ورق استیل در ایران

۱. **استاندارد ملی (ISIRI):** ورق‌های تولید داخل (مانند کارخانجات فولاد مبارکه، ارفع و...) معمولاً با استاندارد **ISIRI 6593** (معادل ASTM 304/316) تولید می‌شوند. هنگام خرید حتماً به علامت استاندارد و نام کارخانه روی ورق دقت کنید.
2. **ضخامت و گرید:** ورق‌ها در ضخامت‌های مختلف (۰.۵ تا ۱۰۰ میلی‌متر) موجود هستند. عیار ۳۰۴L و ۳۱۶L (L مخفف Low Carbon) برای جوشکاری مناسب‌ترند چون کربن کمتری دارند و پس از جوشکاری، مقاومت‌شان کم نمی‌شود.
3. **شکل ظاهری:** ورق‌ها به صورت **مات (No 4)**، **برق‌انداخت (Mirror)**، **گل‌دار (Etched)** و **خط‌دار (Hairline)** در بازار ایران عرضه می‌شوند که قیمت‌های متفاوتی دارند.
4. **تشخیص جنس اصلی:** در بازار ایران، برای تشخیص استیل اصل (۳۰۴) از نمونه‌های بی‌کیفیت (که اغلب آهن‌اندود شده‌اند)، از محلول "اکسیداسیون" استفاده می‌شود که پس از ریختن روی استیل اصل، هیچ لکه‌ای ایجاد نمی‌کند (البته این تست تخصصی است و بهتر است توسط کارشناس انجام شود).

**خلاصه:**
* برای مصارف عمومی و ساختمانی: **۳۰۴**
* برای محیط‌های خورنده و صنعتی: **۳۱۶**
* برای لوازم خانگی و کارهای ارزان‌قیمت: **۴۳۰**